Roma İmparatorluğu’nun mimari mirası, geniş coğrafyası ve uzun tarihi boyunca çeşitli dönemlerde gelişen bir dizi mimari unsuru içerir. Roma mimarisi, estetik, mühendislik başarıları ve toplumsal işlevsellik açısından büyük bir etki bırakmıştır.

1. Amfitiyatrolar (Colosseum): Roma’da inşa edilen Colosseum, antik Roma’nın en ünlü amfitiyatrosudur. 80.000 kişilik kapasitesiyle gladyatör dövüşleri ve diğer gösteriler için kullanılmıştır. Büyük yarı daire şeklindeki oturma düzeni ve dış cephesindeki karakteristik sütunlar, Roma mimarisinin sembolü haline gelmiştir.
2. Forumlar: Roma İmparatorluğu boyunca birçok şehirde yapılan forumlar, ticaret, politika, ve sosyal etkileşim merkezleri olarak kullanılmıştır. Trajan Forumu ve Roma Forumu gibi örnekler, çeşitli tapınaklar, anıtlar ve kamu binaları içerir.
3. Triyumf Takları: Roma zaferlerini ve generallerin zaferini anmak için inşa edilen triyumf takları, antik Roma mimarisinde sıkça görülür. Trajan ve Constantine’in zafer takları, bu tür yapıların örneklerindendir.
4. Bazilikalar: Roma İmparatorluğu’nda hukuk işleri, ticaret ve kamu toplantıları için kullanılan büyük, dikdörtgen yapılara “bazilika” denirdi. Bazilikalar, daha sonra Hristiyanlık döneminde kiliselerin tasarımında etkili oldu. Örneğin, Roma’daki Santa Maria Maggiore Kilisesi, antik Roma bazilikalarından esinlenilmiştir.
5. Aqueducts (Su Kemerleri): Roma, su temini için uzun mesafeler boyunca su taşımak amacıyla büyük su kemerleri inşa etti. Bu aqueducts, yüksek teknoloji mühendislik eserleri olarak bilinir. Örneğin, Aqua Claudia ve Aqua Virgo gibi su kemerleri, şehre temiz su sağlamak için kullanılmıştır.
6. Domus ve Villalar: Roma İmparatorluğu’nda zengin sınıf üyeleri için inşa edilen evler olan “Domus,” genellikle iç avlular, mozaikler, ve özenle tasarlanmış bahçeler içerirdi. Ayrıca kırsal alanlarda bulunan zenginlerin lüks konutları olan “Villalar” da Roma mimarisinin bir parçasıydı.
7. Antik Roma Yolları: Roma İmparatorluğu, geniş bir imparatorluk olduğu için etkili bir ulaşım sistemine ihtiyaç duyuyordu. Bu nedenle Roma yolları, düzgün taş döşemelerle kaplı geniş ve düz yollar olarak inşa edildi. Bu yollar, Roma İmparatorluğu’nun hızlı bir şekilde hareket etmesine ve kontrol altında tutmasına yardımcı oldu.
8. Terme (Hamamlar): Roma hamamları, şehirli yaşamın ayrılmaz bir parçasıydı. Sosyal ve hijyenik bir işlevi olan hamamlar genellikle büyük ve şatafatlı binalar olarak inşa edildi.
9. Kiliseler ve Bazilikalar (Hristiyan Dönemi): Roma İmparatorluğu’nda Hristiyanlık yayıldıkça, eski pagan tapınakları bazen kiliselere dönüştürüldü ve yeni Hristiyan bazilikaları inşa edildi. Roma’daki St. Peter’s Bazilikası, bu dönemin önemli bir örneğidir.

Roma mimarisi, estetik açıdan etkileyici ve mühendislik açısından yenilikçi birçok öğe içerir. Bu öğeler, Roma İmparatorluğu’nun geniş ve çeşitli kültürlerini bir araya getiren bir yapı oluştururken, günümüzde de mimarlık ve tasarım alanlarında ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.